روش نمونه برداری از بتن تازه
نمونه گيري از بتن تازه براي انجام آزمايشهائي بر روي بتن تازه يا بتن سخت شده انجام مي شود.
بهرحال اولين گام در هر نوع كنترل و براي هر محصول مانند بتن، نمونه گيري يا نمونه برداري از آن مي باشد به نحوي كه نمونه را بتوان معرف و نماينده مجموعه اصلي دانست وگرنه نمي توان به نتيجه لازم يعني كنترل آن محصول دست يافت و قضاوتي را در مورد مجموعه به انجام رسانيد و ارائه داد.
استانداردهاي معتبر دنيا، دستورالعمل هاي مشخصي را براي نمونه برداري از بتن تازه ارائه داده اند. در اين بخش صرفنظر از تواتر نمونه برداري (تعداد نوبت هاي نمونه برداري براي حجم يا ميزان معيني از بتن توليدي) به نحوة نمونه برداري از بتن تازه براي كنترلهاي كيفي پرداخته مي شود. تا حد امكان سعي شده است از دستورهاي استاندارد ملي ايران و در غياب آنها از استانداردهاي ASTM و EN استفاده مي شود. همچنين با توجه به اينكه در برخي از كارهاي عمراني مشخصات ASTM و ACI حاكم است سعي مي شود به اين موارد اشاره شود.
كليات نمونه برداري
نمونه برداري بايد بصورت غير گزينشي (تصادفي يا اتفاقي Random ) صورت گيرد تا بتوان مشت را نمونه خروار دانست. هم چنين بايد از روشهاي مشخصي در مراحل نمونه برداري و آماده سازي آن جهت آزمايشهاي مختلف بهره گرفت وگرنه ممكن است مشكلاتي در اين راه پيش آيد كه نتيجه معتبري از آن حاصل نگردد. بهرحال بتن از درون وسيله اختلاط يا وسيله حمل بايد خارج گردد و در حين خروج يا پس از آن نمونه گيري انجام شود. بنابراين با توجه به تغيير وسيله ساخت و حمل و ريختن بتن ممكن است تغييراتي در شيوه كار ايجاد گردد.
معمولاً كنترل كيفي بتن تازه در آخرين مراحل اجرائي و قبل از مصرف (قبل از ريختن در قطعه) بايد انجام شود و نمونه گيري يا نمونه برداري نيز در اين زمان مرسوم است مگر اينكه كنترل كيفي در زمان ديگري نيز مورد نظر باشد كه مسلماً آزمايشهائي در مراحل ديگر ضرورت پيدا مي كند. براي انجام اين آزمايش ها، نمونه برداري، يا نمونه گيري در موعد مقرر (براي مثال بلافاصله پس از ساخت بتن) لازم خواهد شد. حداقل حجم نمونه برداري جهت آزمايشهاي مقاومتي براي بتن هائي با حداكثر اندازه 25 ميلي متر، 25 ليتر مي باشد كه براي حداكثر اندازه هاي بزرگتر، افزايش مي يابد. براي آزمايشهاي بتن تازه، مقدار حجم نمونه مي تواند كاهش يابد. حجم بتن نمونه حداقل بايد 5/1 برابر حجم بتن مورد نياز باشد.
در مراحل نمونه برداري و آماده سازي نمونه يا آزمونه ها، حتي الامكان شرايط محيطي نبايد تاثير چنداني بر نمونه باقي گذارد مگر اينكه قيد شود، نتيجه آزمايش در شرايط محيطي موجود و پس از تاثير اين شرايط بر بتن براي كنترل كننده اهميت دارد. نمونه ها بلافاصله بايد به محل آزمايشگاه يا آزمايش و قالب گيري حمل گردد تا از باد و آفتاب و تبخير مصون بماند.
گذشت زمان بر خواص بتن اثر گذار است. بنابراين لازم است براي بسياري از آزمايش، نمونه ها در فاصله زماني خاص تهيه و يا طي زمان خاصي، آماده سازي نمونه ها انجام گردد تا كار قضاوت در مورد نتيجه ها با سهولت بيشتري به انجام رسد. در اين رابطه آزمايشهاي اسلامپ، دماي بتن و درصد هواي بتن بايد حداكثر 5 دقيقه پس از آخرين بخش نمونه گيري شروع شود. براي قالب گيري بتن جهت آزمايشهاي بتن سخت شده، شروع آن حداكثر 15 دقيقه پس از اختلاط بخش هاي مختلف نمونه برداري خواهد بود.